De Participatiewet regelt sinds 2015 de bijstand en heeft als voornaamste doel zoveel mogelijk mensen aan het werk te helpen. Veel gemeenten richten zich daarom vooral op mensen die relatief makkelijk naar werk begeleid kunnen worden. Veel bijstandsgerechtigden kampen echter met meerdere problemen. Door de focus van gemeenten op betaald werk worden deze mensen niet altijd goed geholpen. De nieuwe Participatiewet moet volgens het SCP zich dan ook niet alleen richten op werk en inkomen, maar beter aansluiten op het leven van mensen met een bijstandsuitkering en hun problematiek. Uit het SCP-onderzoek Een brede blik op de bijstand dat vandaag verschijnt, blijkt dat mensen met een bijstandsuitkering relatief vaak met allerlei problemen in het dagelijks leven kampen. Zij hebben bijvoorbeeld moeite met huishoudelijke activiteiten, bewegen (zoals (trap)lopen), beperkte administratieve vaardigheden en een klein sociaal netwerk. Ook hebben veel mensen in de bijstand gezondheidsproblemen. Door deze stapeling van problemen kunnen bijstandsgerechtigden minder actief meedoen in de samenleving en voelen zij zich vaker eenzaam. Ondersteuning verschilt per gemeente Bijstandsgerechtigden krijgen ondersteuning vanuit het sociaal domein, maar het SCP-onderzoek laat zien dat de manier waarop ze worden ondersteund per gemeente sterk kan verschillen. Sommige gemeenten zetten meer in op ondersteuning bij re-integratie vanuit de Participatiewet; anderen op ondersteuning vanuit de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning). Of er is een combinatie van voorzieningen. Uit het onderzoek van het SCP blijkt verder dat veel bijstandsgerechtigden die al langere tijd afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering, geen ondersteuning (meer) krijgen vanuit het sociaal domein. Niet alleen focus op werk Een deel van de bijstandsgerechtigden kan - eventueel met ondersteuning – weer aan het werk, maar een aanzienlijk deel van deze mensen heeft problemen waardoor een betaalde baan niet realistisch is. Doordat de ondersteuning vanuit de Participatiewet zich vooral op werk richt, past het niet altijd bij de problemen waar mensen tegenaan lopen. Daarom dient er vanuit de Participatiewet ook aandacht te zijn voor ondersteuning die niet direct gericht is op het krijgen van betaald werk. Denk bijvoorbeeld aan ondersteuning bij maatschappelijke participatie, zoals vrijwilligerswerk, of alternatieve vormen van werk. In de praktijk zetten gemeenten deze vormen van ondersteuning al in, maar de Participatiewet lijkt hier nu onvoldoende ruimte en middelen voor te bieden. Levensbrede kijk op bijstandsgerechtigden Net als de recent verschenen SCP-rapporten Eigentijdse ongelijkheid en Zicht op zorgen laat dit onderzoek zien dat een levensbrede blik op maatschappelijke problemen van mensen nodig is. Wanneer de Participatiewet het vizier primair blijft richten op het krijgen van betaald werk - hoe belangrijk ook - dan blijft problematiek op andere levensdomeinen mogelijk buiten beeld. Daarnaast moet er rekening mee worden gehouden dat betaald werk voor een deel van deze mensen niet reëel is. Het SCP concludeert dan ook dat de huidige Participatiewet onvoldoende aansluit bij wat bijstandsgerechtigden nodig hebben om volwaardig mee te kunnen doen in de samenleving. Voor zo’n betere aansluiting is bij de uitvoering van de Participatiewet samenwerking tussen overheden en instanties nodig. Daarnaast moet er een betere afstemming zijn tussen wetten en maatregelen. Zo zou de aanpak vanuit de Participatiewet meer in lijn kunnen worden gebracht met die van de Wmo, waar meer aandacht is voor de vraag achter de vraag. Het is belangrijk deze betere afstemming tussen wetten mee te nemen bij de herziening van de Participatiewet.

Eén op de zes Nederlanders kampt met stapeling van problemen Eén op de zes volwassenen in ons land heeft te maken met een stapeling van problemen. Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat vandaag verschijnt, blijkt dat deze mensen bijvoorbeeld weinig financiële middelen hebben en geen sociaal netwerk. Daarnaast toont het SCP-onderzoek aan dat ruim één op de tien ouders van minderjarige kinderen met zo’n stapeling van zorgen of problemen kampt. Naast zorgen over de opvoeding of ontwikkeling van hun kinderen, hebben zij ook andere problemen. Om mensen die hulp nodig hebben goed te ondersteunen, is het belangrijk dat gemeenten alert zijn of mensen een stapeling van problemen hebben en moeten zij hun ‘redzaamheid’ niet overschatten. Vorig jaar riep het SCP met het rapport Uitdagingen in het sociaal domein gemeentebesturen op om meer aandacht te hebben voor mensen met complexe problemen. Vandaag verschijnen twee nieuwe publicaties waarmee het SCP inzicht geeft in deze groep: het onderzoeksrapport ‘Zicht op zorgen’ en het deelrapport ‘Meer zicht op ouders’. Kans op meer problemen door inflatie Het SCP-onderzoek Zicht op zorgen laat zien dat één op de zes volwassenen problemen heeft op drie of meer terreinen. Dat kunnen problemen zijn met algemene dagelijkse handelingen, in het gezin, met het sociale netwerk, met het zelfstandig kunnen voeren van een huishouden, financiën, gebrekkige administratieve vaardigheden en op het gebied van werk. Door de inflatie en hogere energieprijzen bestaat de kans dat deze groep groter wordt, hoewel dit afhankelijk is van (internationale) ontwikkelingen en beleidsmaatregelen. Weinig hulpbronnen maakt kwetsbaar Mensen met een stapeling van problemen hebben relatief weinig hulpbronnen zoals financiële middelen, opleiding, gezondheid, veerkracht en eigen regie. Daardoor bevinden ze zich relatief vaak in een kwetsbare situatie en kunnen ze vaak minder goed meedoen in de samenleving. Ongeveer een op de tien mensen bevindt zich in een dergelijke kwetsbare situatie. Ze voelen zich ook vaker eenzaam en zijn minder tevreden over hun leven dan anderen. De rol van een tekort aan hulpbronnen in de ongelijkheid tussen groepen, bleek ook uit de recente SCP-publicatie Eigentijdse ongelijkheid. Mensen in een kwetsbare situatie hebben niet altijd ondersteuning nodig. Vaak redden zij zichzelf. Maar dat is wel afhankelijk van de hulpbronnen die zij tot hun beschikking hebben. Hulpbronnen zijn dus van wezenlijk belang om problemen het hoofd te bieden. Ouders met stapeling van zorgen Het SCP-onderzoek Meer zicht op ouders toont aan dat ruim één op de tien ouders met minderjarige kinderen te maken heeft met een stapeling van zorgen of problemen op tenminste drie gebieden. Zij hebben bijvoorbeeld niet alleen zorgen over de opvoeding of ontwikkeling van hun kinderen, maar ook geldzorgen en zitten in een sociaal isolement. Ouders met een stapeling van zorgen of problemen beschikken vaak over weinig hulpbronnen en kunnen vaak niet terugvallen op hun netwerk. Maatwerk en betere toegankelijkheid Beide onderzoeken onderstrepen het belang van een brede blik op het dagelijks leven van mensen en het leveren van maatwerk bij hulp en ondersteuning. Er dient daarbij niet alleen naar de problemen van mensen gekeken te worden, maar ook naar de hulpbronnen waar zij over (kunnen) beschikken. Zo kan het voor gemeenten en hulpinstanties zinvol zijn om in te zetten op het versterken van hulpbronnen van mensen. Niet alleen op financieel gebied, zoals inkomen, maar ook op persoonlijk gebied, zoals veerkracht en regie. Op langere termijn zou dit de draagkracht van mensen mogelijk kunnen vergroten zodat zij beter kunnen omgaan met zorgen of problemen. Daarnaast is het belangrijk dat mensen beter toegang tot ondersteuning hebben en dat de drempels die mensen ervaren om in aanmerking te komen voor voorzieningen in het sociaal domein worden weggenomen. Daarbij moet de informatievoorziening breder toegankelijk en eenvoudiger zijn. Informatie is soms alleen digitaal beschikbaar, aanvraagformulieren zijn ingewikkeld en het stelsel is complex.

Dit is het 56e bericht van het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB), waarin het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) sinds 2008 de Nederlandse publieke opinie volgt en duidt. In hoofdstuk 1 bespreken we de belangrijkste ontwikkelingen in de stemming over het land, de politiek en de economie. We richten ons daar vooral op de achtergronden van de negatieve stemming in de (na)zomer van 2022 (de periode juli-oktober). In hoofdstuk 2 verkennen we associaties, zorgen en opvattingen van Nederlanders over ruimtelijke vraagstukken en de inrichting van Nederland. We gaan na wat volgens Nederlanders actuele problemen en toekomstige dilemma’s zijn als het gaat om de ruimtelijke inrichting.

Om de start het vijftigjarig jubileum van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) te markeren schreef directeur Karen van Oudenhoven het essay 50 jaar SCP: Op weg naar een empathische en veerkrachtige overheid. Het essay begint met een korte terugblik op de afgelopen vijftig jaar en een aantal belangrijke sociaal-culturele ontwikkelingen die van invloed zijn geweest op de samenleving. Daarna verschuift de blik naar het heden en de toekomst. Wat zijn de sociaal-maatschappelijke opgaven van de komende jaren? Welke grote uitdagingen staan ons nog te wachten? En wat vraagt dat van politiek en beleid?

Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat er in Nederland zeven sociale klassen zijn met grote onderlinge verschillen. In het SCP-rapport Eigentijdse Ongelijkheid is gekeken naar iemands positie in de maatschappij. Die hangt niet alleen af van opleiding, beroep, inkomen en financieel vermogen (economisch kapitaal), maar ook van ‘wie je kent’ (sociaal kapitaal), ‘waar je bij past’ (cultureel kapitaal) en ‘wie je bent’ (persoonskapitaal: gezondheid en aantrekkelijkheid). Uit het onderzoek blijkt dat één op de zes Nederlanders (16,3%) achterstand heeft op deze vier terreinen. Daartegenover staat een groep van 19,9%, die over de gehele linie een voorsprong heeft. Deze structurele ongelijkheid in ons land is hardnekkig en heeft grote gevolgen.

Vandaag verschijnt het Jaarplan 2023 van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Het Jaarplan is in 2022 uitgewerkt in samenspraak met vertegenwoordigers van ministeries, het parlement, gemeenten, provincies, maatschappelijke organisaties, media, bedrijven en andere maatschappelijke partijen. Daarnaast zijn de uitkomsten van de visitatie van het SCP over de periode 2016-2020 meegenomen in het Jaarplan. Conform de Aanwijzingen voor de planbureaus is dit Jaarplan op 16 december 2022 vastgesteld en goedgekeurd door de Ministerraad. Onderzoeksprogramma Het Jaarplan 2023 is onderdeel van het Meerjarenplan 2021-2025 van het SCP. In dit derde uitvoeringsjaar wordt het onderzoeksprogramma uit het Meerjarenplan aangevuld met onderzoek naar actuele en belangrijke beleidsthema’s van 2023. Denk hierbij aan onderwerpen als duurzaamheid, migratie, corona, wonen en gezondheidszorg. Wij doen onafhankelijk onderzoek, maar werken ook in opdracht van of samen met beleidsmakers en de andere planbureaus (het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau). Het volledige onderzoeksprogramma staat beschreven in zowel het Jaarplan 2023 als het meerjarenplan. Bijzonderheden in 2023 Er is een aantal thema’s waaraan het SCP in 2023 extra aandacht besteedt zoals brede welvaart, participatie, structurele ongelijkheid en sociale cohesie. Daarnaast bestaat het SCP op 30 maart 2023 precies 50 jaar. Een bijzondere gebeurtenis die we niet zomaar voorbij laten gaan. Het hele jaar zijn we extra zichtbaar met kennisactiviteiten, waarbij we het perspectief van burgers over maatschappelijke opgaven voor het voetlicht brengen. Tot slot voert het SCP in 2023 een interne, tussentijdse evaluatie van het Meerjarenplan uit, om te bepalen of we op koers liggen met de gestelde plannen en waar bijstelling nodig is.

Driekwart van de Nederlanders denkt dat polarisatie toeneemt Een ruime meerderheid van de Nederlanders maakt zich zorgen over polarisatie. Ze denken daarbij aan verslechterde omgangsvormen en verharding in het politieke en publieke debat. Ook ergeren ze zich aan uitingen die zij als extreem of radicaal ervaren. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat vandaag verschijnt. In hun directe omgeving ervaren mensen minder polarisatie dan in de politiek en in de (sociale) media. Om het gevoel dat groepen mensen tegenover elkaar staan niet te vergroten, is het belangrijk om in het politieke debat te letten op de toon en de inhoud centraal te stellen. Veel mensen maken zich zorgen over de manier van samenleven in ons land. Driekwart van de Nederlanders denkt dat meningsverschillen over maatschappelijke kwesties steeds groter worden. Wetenschappelijk onderzoek spreekt dat beeld echter tegen: op veel onderwerpen is meer overeenstemming dan mensen denken en onderlinge verschillen in opvattingen groeien niet. In de manier van samenleven zien Nederlanders overigens ook dingen goed gaan. Ze noemen bijvoorbeeld onderlinge hulpvaardigheid als sterk punt. Ook vindt twee derde dat andere mensen te vertrouwen zijn. Hardere toon en scherpe uitingen Uit de groepsgesprekken en enquêtes die het SCP voor dit onderzoek deed, blijkt dat de zorgen van mensen over polarisatie vooral gaan over de omgangsvormen in het politieke en maatschappelijke debat. Ze noemen de harde toon van het debat, het niet goed naar elkaar luisteren en het vasthouden aan het eigen gelijk. Daarnaast blijkt dat veel mensen zich ergeren aan in hun ogen extreme uitingen. Mensen ervaren dat vooral kleine groepen met een harde toon veel aandacht vragen en krijgen, onder meer in de media. Zij hebben soms begrip voor groepen die van zich laten horen omdat ze worden achtergesteld of omdat er niet naar hen wordt geluisterd. Toch overheerst bij veel mensen ongeduld en ergernis over fel verwoorde meningen en harde protestacties. Minder polarisatie in eigen leefomgeving Terwijl de polarisatie en verharding in het politieke debat en op (sociale) media breed worden gevoeld, zijn de ervaringen in de eigen leefomgeving wisselend. Mensen geven aan dat dat komt omdat ze zich meestal omgeven met gelijkgestemden. Daarnaast ontwijkt men vaak discussies met vrienden, familie en collega’s over lastige kwesties om conflicten te vermijden. Het maakt hierbij wel uit om wie en waarover het gaat. Als iemand persoonlijk geraakt wordt door een onderwerp, is het lastiger de discussie hierover te vermijden. Zoals bijvoorbeeld over racisme, LHBTIQ+-rechten of stikstof. Mensen in een meerderheidspositie kunnen het zich vaak gemakkelijker veroorloven om zich te onttrekken aan het debat over dergelijke thema’s. Corona vormde hierop een uitzondering: het raakte iedereen en discussies over vaccineren hebben ook in de persoonlijke kring voor spanningen gezorgd. Gevolgen voor sociale cohesie en democratie Sterke beelden over polarisatie zijn niet zonder gevolgen. Een gepolariseerde samenleving - of dat nu daadwerkelijk zo is of door mensen zo wordt beleefd - kan ervaren vijandigheid tussen politieke tegenstanders aanwakkeren. Dat kan op den duur de sociale cohesie en het functioneren van de democratie aantasten. Daarom is het belangrijk om in het politieke debat een harde toon en vijandige houding te vermijden en de inhoud centraal te stellen. Daarnaast doen zowel media als politiek er goed aan om meningsverschillen niet meteen polarisatie te noemen. Verschillen in meningen en opvattingen zijn er immers altijd en horen bij een democratie. Het benadrukken van tegenstellingen kan echter verschillen onnodig uitvergroten.

Burgers en overheid niet op één lijn over wie aan zet is bij lokale energieprojecten Terwijl de overheid verwacht dat burgers steeds meer meedenken, mee-beslissen en meedoen, klinkt tegelijkertijd bij burgers de roep om meer regie van de overheid bij het oplossen van maatschappelijke problemen. Onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) naar lokale energieprojecten laat zien dat burgers en lokale overheden anders denken over wie op lokaal niveau aan zet is. Dat heeft invloed op de haalbaarheid en de legitimiteit van beleid. Het SCP wijst er daarom op dat een realistischer kijk van de overheid nodig is op de rol en de verwachtingen van burgers. Bij lokale energieprojecten zou eerst helder moeten zijn wat de gewenste maatschappelijke doelen zijn die worden nagestreefd, om vervolgens afspraken te maken over wat burgers, overheden en bedrijven van elkaar kunnen verwachten. Onderdeel van het Klimaatakkoord is de ambitie dat de helft van alle lokale energie-opwekking wordt gerealiseeerd met lokaal eigendom. Met het onderzoek Burgers, overheid of bedrijven: wie is aan zet? heeft het SCP verkend hoe burgers en lokale ambtenaren kijken naar verschillende varianten van verantwoordelijkheidsverdeling tussen gemeenten, burgers en bedrijven bij lokale duurzame energieprojecten. Uit het SCP-onderzoek, dat bestond uit focusgroepen met burgers en lokale ambtenaren, blijkt dat een groot deel van de burgers graag ziet dat de overheid de verantwoordelijkheid op zich neemt bij het lokaal opwekken van duurzame energie. Dat terwijl lokale ambtenaren juist naar burgers kijken. Burgers en lokale ambtenaren geven beiden aan dat ze nadelen zien in een aanpak waarbij bedrijven aan zet zijn. Zij hebben wel veel vertrouwen in de competenties van bedrijven, maar minder in de intenties van commerciële partijen, waarbij de belangen van burgers op spanning zou kunnen komen te staan met het winstoogmerk van bedriiven. Overeenstemming over de richting, niet over aanpak Veel burgers zien de urgentie en het belang van de energietransitie, maar zijn kritisch over de haalbaarheid en wenselijkheid als de verantwoordelijkheid voor lokale energieprojecten bij burgers gelegd wordt. Bewonersgroepen hebben volgens de deelnemers daar niet altijd de kennis, deskundigheid, menskracht en middelen voor. Zij maken zich ook zorgen of iedereen wel mee kan doen en mee kan profiteren. Een deel van de burgers ziet dan ook liever dat de overheid (bijvoorbeeld de gemeente) die verantwoordelijkheid op zich neemt, omdat die hiervoor beter geëquipeerd is dan burgers. Bovendien kan er op die manier worden gezorgd dat iedereen meeprofiteert. Lokale ambtenaren daarentegen denken juist dat de verantwoordelijkheid niet bij de gemeente kan liggen, omdat wettelijke restricties gemeenten belemmeren om zich op de markt te begeven en omdat de gemeentelijke rollen lastig verenigbaar zijn. Zij zien graag dat bewonersinitiatieven het voortouw nemen vanwege het belang van zeggenschap en van opbrengsten voor de lokale gemeenschap. Opbrengst voor lokale samenleving belangrijker dan winstmaximalisatie Burgers en lokale gemeenteambtenaren zijn het wél met elkaar eens over gewenste maatschappelijke uitkomsten van energieprojecten voor de samenleving. Zo vinden beide partijen het belangrijk dat iedereen in de gemeente meeprofiteert. Daarnaast zou voor het voordeel dat je geniet niet uit moeten maken waar je toevallig woont (bijvoorbeeld in een rijkere of armere gemeente, in een buurt mét of zónder voorlopers) en zouden rendementen terug moeten vloeien naar de samenleving. Implicaties voor beleid Bij de kritische houding van burgers en ambtenaren, lijkt het vooral te gaan over de vraag wat de beste rolverdeling tussen burgers, de overheid en bedrijven is om het maatschappelijk belang te realiseren. SCP doet dan ook de oproep om bij de uitwerking van klimaat- en energiebeleid niet te beginnen met de verantwoordelijk-heidverdeling, maar met het formuleren van de sociaal-maatschappelijke doelen. Als daar consensus over is, kan worden gekeken hoe de verantwoordelijkheid tussen betrokken partijen moeten worden verdeeld om die doelen te realiseren. In de praktijk zullen verschillende varianten van verantwoordelijkheidsverdeling naast elkaar bestaan. Wanneer burgers daarin een rol kunnen spelen, is het belangrijk dat duidelijk is wat er van hen wordt verwacht, hoe zij daarin kunnen worden ondersteund en of ze die verantwoordelijkheden ook redelijkerwijs kunnen dragen. Hoewel deze studie inzoomt op de visie van burgers en lokale ambtenaren op een grotere verantwoordelijkheid van burgers in de lokale energietransitie, kunnen de uitkomsten breder worden benut. Overheden zullen in dat kader rekening moeten houden met wat mensen kunnen en willen, en wat dat betekent voor de effectiviteit van beleid. Bij zowel de energietransitie als bij de aanpak van andere maatschappelijke vraagstukken zou, stelt het SCP, vooraf duidelijk zijn moeten zijn welke maatschappelijke doelen men op de langere termijn wil realiseren en wat burgers en overheden en bedrijven daarbij van elkaar kunnen verwachten.

Hoe arbeid en zingeving tot een win-win situatie kunnen leiden Een groot deel van ons leven besteden we aan werken. Maar wat is de betekenis van werk? Hoe belangrijk is werken in ons leven? En hoe draagt werken bij aan het ervaren en verliezen van zin in ons leven? Deze vragen adresseert Maroesjka Versantvoort in haar inaugurele rede bij de aanvaarding van haar ambt als bijzonder hoogleraar Arbeid en Zingeving aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU). De rede met als titel ‘Zin verzoet de arbeid; over arbeid en zingeving in een paradoxale samenleving’ spreekt zij uit op vrijdag 14 oktober 2022 in Groningen. Werk neemt in het leven van mensen en binnen de samenleving een belangrijke plek in. Je werk maakt deel uit van wie je bent. Het bepaalt mede je identiteit, je plek in de samenleving, hoe je je kunt ontwikkelen, geeft structuur en doel, en zorgt voor sociale contacten. Daarmee kan werk zingeving toevoegen aan het leven van mensen. Zeker nu de rol van religie afneemt, is voor sommige mensen werk inmiddels dé bron van zingeving in het leven. En neemt het de plek in die voorheen religie had. “Voor driekwart van de Nederlanders is inhoudelijk leuk werk belangrijk,” aldus Maroesjka Versantvoort. “Werk waarin je jezelf kunt ontplooien of werk waarmee je anderen kunt helpen. Zelfs zo belangrijk dat de helft van de werkenden ook zou willen werken als dat niet meer zou hoeven voor het geld. Slechts een kwart zou in dat geval willen stoppen met werken.” Zowel individueel als in de samenleving als geheel wordt er alleen steeds meer van betaald werk verwacht. Dit kan mensen onder druk zetten en ertoe leiden dat mensen vastlopen in hun werk, waardoor het tegenovergestelde van zingeving ontstaat. Gezien de huidige krapte op de arbeidsmarkt is de roep om meer uren te gaan werken. Daarmee komt het samenspel tussen zingeving en arbeid verder onder druk te staan. Want meer werken leidt niet automatisch tot meer zingeving. Sterker nog: voor sommige mensen kan de vraag om ‘meer, meer, meer’ juist tegengesteld werken, waardoor welzijn en gezondheid onder druk komen te staan. Uit onderzoek blijkt dat 1,2 miljoen werkenden in Nederland op dit moment last hebben van burn-outklachten en dit cijfer stijgt, zeker bij jongeren. Maroesjka Versantvoort, die namens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) de leerstoel aan de PThU bekleedt, stelt dat daar dan ook een belangrijke opgave ligt voor de samenleving. Het SCP verkent en verklaart hoe met onze samenleving en de kwaliteit van leven van mensen gaat. Daar zijn werk en zingeving belangrijke onderdelen van. Want met de juiste combinatie van zingeving en werk, door te streven naar werk en werkomstandigheden die zingevend zijn, kan een win-win-situatie gerealiseerd worden. Zowel voor het individu als voor de samenleving. Zingeving versterkt immers de positieve aspecten van werk en werk is een belangrijke bron voor zingeving. Mensen die zingeving ervaren in hun leven zijn actiever, gezonder, welvarender en gelukkiger. Dé vraag voor de toekomst, en daarmee ook een van de centrale vragen binnen de leerstoel, is hoe deze win-win-situatie eruit ziet, hoe die te creëren valt en wat het vraagt van alle betrokkenen: werkgevers, werknemers, overheid én religieuze organisaties. Hierbij wordt vanzelfsprekend ook naar de andere kant van de medaille gekeken: hoe voorkomen we zinondermijnend werk of zinondermijnende aspecten van werk, en wat vraagt dit van alle betrokkenen? Versantvoort geeft in haar oratie alvast aan dat werkgevers en andere organisaties, waaronder kerken en de overheid, in ieder geval aan zet zijn: “Als er bij bedrijven en organisaties meer aandacht komt voor zingeving, ontstaan er vermoedelijk minder gezondheidsproblemen en vallen er minder mensen uit.” Verder bepleit zij dat een hernieuwd perspectief nodig is op de betekenis van werk. Ook theologisch.

Minder vrouwen aan de top door deeltijdwerk en (bedrijfs)cultuur Er werken in Nederland nog steeds minder vrouwen in topfuncties dan mannen. Dit komt onder andere doordat veel vrouwen in deeltijd werken. In veel organisaties en ondernemingen is de cultuur om managementfuncties niet in deeltijd aan te bieden, en vaak worden mensen die in deeltijd werken als minder ambitieus gezien. Hierdoor zijn vrouwen ondervertegenwoordigd in managementfuncties. Om dit te veranderen moeten organisaties en ondernemingen een diversiteitsbeleid voeren met maatregelen op het gebied van arbeidsvoorwaarden en loopbaanbeleid. Daarnaast is in Nederland een maatschappelijk debat nodig over werken in deeltijd en het vervullen van een leidinggevende functie. Hoe valt het te verklaren dat er nog steeds zo weinig vrouwen als manager of topbestuurder werken? Die vraag staat centraal in het proefschrift ‘Een lange weg. De ondervertegenwoordiging van vrouwen in management en top nader verklaard’ van SCP-onderzoeker Ans Merens. Zij promoveert op 23 september 2022 aan de Universiteit Utrecht, faculteit Economische Wetenschappen.