Veranderlijkheid van opvattingen over de EU

Abstract

Opinie-enquêtes en focusgroepen over Europa leveren tegenstrijdige resultaten op. Enquêtes leren ons dat mensen in het algemeen tamelijk positief denken over Europese samenwerking; focusgroepen laten zien dat er veel ongenoegen bestaat over hoe Europa functioneert. De tegenstrijdigheden roepen vragen op over de stabiliteit en gefundeerdheid van opvattingen over de EU. In dit onderzoeksverslag wordt gerapporteerd over een onderzoek dat een brug probeert te slaan tussen beide methoden: een survey-experiment. In ons experiment worden mensen ondervraagd over actuele Europese kwesties en wordt vervolgens met 'stel nu dat'-tegenargumenten geprobeerd hen van gedachten te laten veranderen.

De ondervraagden blijken vaak bereid hun standpunt te herzien. Hogeropgeleiden, mensen die blijk geven van betrokkenheid bij de EU, mannen, mensen van middelbare leeftijd en mensen met een negatieve grondhouding tegenover Europa blijken standvastiger dan lageropgeleiden, mensen die geen blijk geven van betrokkenheid bij de EU, vrouwen, jongeren en ouderen en mensen met een positieve of neutrale grondhouding tegenover Europa. Argumenten die gaan over een mogelijke bedreiging van de culturele identiteit hebben meestal meer overtuigingskracht dan argumenten die gaan over economisch voordeel. Welke argumenten aanslaan, verschilt echter ook van groep tot groep: zo laten hogeropgeleiden zich bijvoorbeeld makkelijker leiden door argumenten die betrekking hebben op vrede en veiligheid in Europa, terwijl lageropgeleiden gevoeliger zijn voor bedreigingen van de persoonlijke levenssfeer.

Een maand later nog eens ondervraagd, blijken de basishoudingen tegenover de EU tamelijk stabiel te zijn en hangen de meeste mensen over de concrete kwesties ook hun oorspronkelijke standpunt (nog steeds of weer) aan. De resultaten geven over de hele linie geen steun aan de wel gehoorde veronderstelling dat mensen in enquêtes over Europa massaal willekeurige antwoorden geven.