Maten voor gemeenten 2009

Abstract

In Maten voor gemeenten 2009 lezen wij welke prestaties alle gemeenten samen leveren tegen welke kosten. De analyses hebben betrekking op de periode 2002-2007. Voor de zevende keer in rij krijgen wij zo een kwantitatief en integraal beeld van gemeenten als producent van diensten.

Het rapport laat zien dat de totale uitgaven van gemeenten in de betreffende periode na correctie voor inflatie dalen met gemiddeld 0,5% per jaar. In 2003 en 2007 was sprake van een stijging, in de overige jaren trad een daling op. Deze is deels het gevolg van bezuinigingen en deels van het afstoten van taken door privatisering en verzelfstandiging (onderwijs en openbaar vervoer). Na het piekjaar 2002, met een sterke groei van de uitgaven en van de personeelssterkte, reageren gemeenten in de daaropvolgende jaren dus vertraagd op de conjuncturele terugslag in de marktsector die al in 2001 inzette.

In dezelfde periode trad een teruggang op van de productie met gemiddeld 1,3% per jaar. Daarmee bleef de ontwikkeling van de prestaties van gemeenten 0,7% per jaar achter bij de reële stijging van de uitgaven. Dit komt doordat de prijzen van collectieve diensten sneller stijgen dan die in de marktsector. Bij gemeenten is dit onder meer verklaarbaar doordat de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit achterblijft bij de marktsector, terwijl de lonen zich wel min of meer marktconform ontwikkelen.

De gemeentebegrotingen voor 2008 en vooral 2009 wijzen op een verdere toename van de uitgaven. Deze groei heeft, evenals die in het jaar 2007, vooral te maken met taakuitbreidingen (huishoudelijke hulp en sociale werkvoorziening). Op langere termijn moet worden geconstateerd dat de uitgaven en de productie van de marktsector en van de publieke dienstverlening op terreinen als onderwijs, zorg en veiligheid sneller stijgen dan die van de gemeentelijke dienstverlening.

In deze editie van Maten voor Gemeenten wordt ook ingegaan op een sociaal onderwerp: de toepassing van de analysemethode van dit rapport op de zes Drechtsteden (Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht). Dit levert niet alleen gegevens over de betrokken gemeenten in vergelijking tot elkaar en tot het landelijke gemiddelde, maar ook een perspectief op verbetering van de in dit rapport gehanteerde aanpak.