Thuiswerken en werktijdspreiding: mogelijkheden en maatschappelijke gevolgen

Abstract

De coronapandemie vraagt om een groot aanpassingsvermogen van onze samenleving. Om verspreiding van het virus tegen te gaan zullen we mogelijk ook op langere termijn bepaalde patronen en gewoonten tegen het licht moeten houden. Dat gaat verder dan alleen hygiënemaatregelen. Om besmettingsgevaar te voorkomen, is het van belang dat we niet alles allemaal tegelijk doen op dezelfde plek. Vooral voor werkend Nederland ligt daar een uitdaging: dat zijn zo’n negen miljoen mensen. Het is voor een groot deel van hen vanzelfsprekend dat zij ’s ochtends naar het werk gaan, en aan het eind van de middag of het begin van de avond weer huiswaarts gaan. Dit zorgt voor volle treinen en files in de ochtend- en avondspits. De maatregel die de overheid in de eerste maanden van de coronapandemie nam, is dat werkenden in beroepen waarbij dat mogelijk is, geacht worden zoveel mogelijk thuis te werken. Deze notitie is opgesteld ter ondersteuning van een kabinetsadvies dat het SCP samen met PBL, CPB en RIVM op verzoek van de minister van I&W uitbrengt over de vraag hoe kan worden gerealiseerd dat niet iedereen in de komende maanden weer tegelijk het openbaar vervoer (OV) gaat gebruiken of de auto neemt (Planbureaus 2020). Het SCP gaat hier in op het draagvlak voor gespreide werktijden en (meer) thuiswerken, en de kansen en risico’s ervan. Op basis van het Tijdsbestedingsonderzoek (Roeters 2018), het Continue Onderzoek Burgerperspectieven (Dekker et al. 2018) en de Arbeidsmarktpanels (Josten 2020; Van Echtelt et al. 2019) van het SCP, aangevuld met enkele andere gegevens, verkennen we het draagvlak voor meer gespreide werktijden en een flexibele samenleving. Vervolgens brengen we de kansen en risico’s van thuiswerken en gespreide werktijden in kaart en de randvoorwaarden die nodig zijn om dit kans van slagen te geven.